Kompanzasyon Yapımı ve Bakımı

Kompanzasyon nedir

Pratikte ise elektrik sistemlerinde elektrik motoru, bobin vb. mıknatıslanma etkisi ile faz akımının geri kaymasından dolayı �?ebeke üzerinde yaratılan indüktif reaktif gücü dengeleme ve geri kaymı�? faz akımını olması gereken konuma getirme i�?lemine Kompanzasyon denir.

Kompanzasyon neden gereklidir?

Elektrik enerjisinin santralden en küçük alıcıya kadar da�?ıtımı sırasında en az kayıpla ta�?ınması gerekmektedir. Günümüzde geli�?en teknoloji ile birlikte evlerde kullanılan elektrikli aletlerin kullanımı artmı�?tır. Bu nedenle daha fazla enerji üretimine ihtiyaç duyulmakta ve enerjinin pahalıla�?masına neden olmaktadır. Bu durumda ta�?ınan elektri�?in kaliteli ve hakiki i�? gören aktif enerji olması zorunludur.

�?ebekeye ba�?lı alıcı e�?er bir motor, trafo veya bir floresan lamba ise, bunlar manyetik alanların temini için �?ebekeden indüktif reaktif güç çekerler. İ�? yapmayan ve sadece motorda manyetik alan olu�?turmaya yarayan indüktif reaktif güç iletim hatlarında, trafolarda, �?alterlerde ve kablolarda gereksiz yere kayıplara neden olmaktadır.

Bu kayıplar kompanzasyon yapılarak yok edildi�?inde elektrik santralleri daha az yüklenir, trafolardan �?alterlerden ve kablolardan çekilen güç azalır; dolayısıyla daha küçük güçte trafo ve �?alter, daha küçük kesitte kablo kullanarak maliyet büyük ölçüde dü�?ürülebilir. Enerji da�?ıtım �?ebekelerinde gereksiz yere ta�?ınan reaktif enerjinin, ta�?ınan aktif enerjinin %75’ine ula�?abildi�?i tespit edilmi�?tir. Sonuç olarak reaktif enerjinin santral yerine, motora en yakın bölgede kompanzasyon sistemler tarafından temin edilmesi ile bütün tesisler gereksiz reaktif enerji ta�?ıma yükünden kurtulacaktır.

Kompanzasyon yapılmaz ise ne olur?

Reaktif güçler kompanze edilmez ise;

• �?ebekede güç kayıplarına neden olur

• Üretim ve da�?ıtım tesislerinin kapasitesini azaltır

• Enerji ta�?ıma kapasitesinin dü�?mesine neden olur

• Enerji iletim ve da�?ıtımında kullanılan (trafo, kesici, kablo vb) ürünlerin daha büyük de�?erlerde kullanılmasına, bu nedenden a�?ırı maliyet getirmesine neden olur.

*Bu nedenle kompanzasyon panosu kurmak ile yükümlü aboneler, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu kararı ile belirtilmi�? sınırlar içinde kompanze edilmi�? �?ekilde elektrik tüketmek zorundadır. Aksi durumda aboneler ceza ödemekle yükümlüdür.

Kompanzasyon Yapılması �?art mıdır ?

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan kurul kararı olarak en son alınan kararla, (Karar No: 284/2 Karar Tarihi: 8/1/2004) kompanzasyon zorunlu tutulmu�?tur. (Bu kurul kararı 15/01/2004 tarih ve 25347 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlü�?e girmi�?tir.)

*Bu karara göre kompanzasyon panosu kurma ve i�?letme zorunlulu�?undaki i�?letmelerin harcadıkları endüktif enerji, aktif enerjinin en fazla %33'ü; kapasitif enerji de aktif enerjinin en fazla %20'si kadar olabilir. Aksi halde i�?letme ceza ödemek durumunda kalır.

Arıza durumu

Aboneye ait kompanzasyon tesisinde arıza sonucu olu�?an ihlalin yılda bir kez olması halinde reaktif enerji bedeli faturalamada dikkate alınmaz. Bu durumun yılda bir defadan fazla olması halinde, o yıl için daha önceden dikkate alınmayan reaktif enerji bedeli, sistemden çekildi�?i aydaki birim fiyat dikkate alınarak ilk çıkacak faturaya eklenerek tahsil edilir.

Kompanzasyon Projesi Çizimi

Kompanzasyonu yapılacak tesisin projesinin çizimi için tesisin toplam gücü belirlenir. Bu tesis için gerekli olan kondansatör gücü Qc= P*k formülünden yararlanılarak bulunur. (k faktörü tesisin kompanzasyondan önceki Cos&’sine ait açının tanjantı ile kompanzasyon yapılarak elde edilmek istenen Cos& de�?erine ait açının tanjantı arasındaki farktır.)

Qc=P*k k= tan&1 - tan&2 Qc=P*(tan&1 - tan&2)

Tesisin mevcut Cos&’si pens kosinüsfimetre yardımı ile tüm alıcılar devrede iken ölçülür. Bunun mümkün olmadı�?ı durumlarda makinelerin güç ve devir sayıları dikkate alınarak yakla�?ık bir Cos& de�?eri hesaplanır. Bu durumda Resmi Gazete’de yayınlanan bilgeye göre Cos& 0.7 den 0.95 ile 1 arasında bir de�?ere yükseltilerek hesaplama yapılabilir.

Örnek

40 kW gücündeki bir tesisin ilk Cos&’si 0.7 olarak ölçülüyor. Bu tesisin Cos& de�?erini 0.95’e çıkararak 7 kademeli reaktif güç rölesi ile merkezi otomatik kompanzasyon yapılması istenmektedir. Gerekli kondansatör gücünü ve röle kademelerinin da�?ılımını bulalım.

Çözüm:

Cos&1= 0,70 --> &1= Cos de�?eri 45,57 --> Tan&1 de�?eri= 1,02

Cos&2= 0,95 --> &2= Cos de�?eri 18,19 --> Tan&2 de�?eri = 0,32

Qc=P* (tan&1 - tan&2) Qc=40x (1,02 - 0,32) = 28 kVAr (bu de�?erin bir üst limiti seçilir yani uygun görülen güç = 32.5 kVAr)

Kademe= 2,5 kVAr 5. Kademe= 5kVAr

Kademe= 5 kVAr 6. Kademe= 5 kVAr

Kademe= 5 kVAr 7. Kademe= 5 kVAr

Kademe= 5 kVAr

Kompanzasyon Kontaktörü nedir?

Bilindi�?i gibi kondansatörler ilk devreye alınma anında 1 ile 15 kHz arasında yüksek frekans ve anma akımının 180 katına kadar çıkabilen, çok kısa süreli yüksek akımlara sebep olurlar. Bu akımları sınırlamak için kondansatörün ba�?landı�?ı her üç faza da de�?arj direnci ilave edilebilir. Ancak pratik olarak bu i�?lem zor oldu�?undan, sadece bu amaç için dizayn edilen kompanzasyon kontaktörü kullanılır. Kompanzasyon kontaktörleri fabrikasyon de�?arj direnci ile temin edilir.

Kompanzasyon hizmetleri ile alakalı olarak firmamızın sunmu�? oldu�?u mühendislik hizmetleri hakkında bizimle ileti�?ime geçerek detaylı bilgi alabilirsiniz. Ba�?lıca hizmet verdi�?imiz bölgeler arasında Bilecik, İstanbul, Kocaeli, Gebze, Sakarya bölgelerinde ise ekibimiz sizinle hızlı bir �?ekilde ileti�?ime geçerek ihtiyaçlarınıza yönelik çözümler üretecektir.